EUSKERA 3.Gaia

                      

EUSKERA (3.gaia)

GRAMATIKA

IZENORDAINAK: Izena ordezkatzen dute, haren funtzioa betetzen dute, ezin da determinatzailerik ez adjektiborik  erabili, deklinatu egiten dira.

MOTAK:

        1-Pertsona-izenordainak:pertsona zehazten dute,nor, nori, norekin…

                                                                                                             Bi mota:Arruntak(ni, zu….)

                            Indartuak. aditzaren aurrean eta ERE hitzaren aurrean) (neu, zeu..)

Pertsona-izenordain arrunten taula:

NOR	NORK	NOREN	NORENTZAT	NOREKIN	NORTAZ
ni	nik	nire	niretzat	nirekin	nitaz
hi	hik	hire	hiretzat	hirekin	hitaz
hura	hark	haren	harentzat	harekin	hartaz
gu	guk	gure	guretzat	gurekin	gutaz
zu	zuk	zure	zuretzat	zurekin	zutaz
zuek	zuek	zuen	zuentzat	zuekin	zuetaz
haiek	haiek	haien	haientzat	haiekin	haietaz

Pertsona-izenordain indartuak:

NOR	NORK	NOREN	NORENTZAT	NOREKIN	NORTAZ
neu	neuk	neure	neuretzat	neurekin	neutaz
heu	heuk	heure	heuretzat	heurekin	heutaz
bera	berak	beraren	berarentzat	berarekin	beraz
zeu	zeuk	zeure	zeuretzat	zeurekin	zeutaz
geu	geuk	geure	geuretzat	geurekin	geutaz
zeuek	zeuek	zeuen	zeuentzat	zeuekin	zeuetaz
berak	berek	beren	berentzat	Berekin	berez

                                                                                                      2-Zehaztugabeak: Ez dute zehazten nori buruz edo zeri buruz hitz egiten gauden.

                -Inor/ezer :galderetan eta ezezko perpausetan

                -norbait/zerbait: baiezkoetan

                -Edonor/edozer: galderetan, baiezkoetan eta ezezkoetan.

         3-Bihurkariak:Ekintzaren egilea eta hartzailea pertsona bera direnean.

                        Noren kasua + BURUA(neure buruari…)      

         4-Elkarkariak: elkarrekikotasuna edo bi pertsonaren  arteko harremana edo eragina ematen dute aditzera.

                -Mugagabean deklinatzen dira.

                -Bizidunen deklinabide marka hartzen dute, nork kasuan     

                  izan ezik (elkarrekin, elkarri, elkarrengana…).

LEXIKOA

Sinonimoak:

Ahal= nahi

Oparo= jori

Soro= lur-sail

Patrika = sakela

Irabazi =Mozkin

Esapideak:

“Miseria gorritik atera”              Aberaztu.

“Kale gorrian geratu”               Ezer gaba geratu.

“Negu gorria heldu”                 Negu hotza heldu.

“Umegorria izan”                     Umemokoa izan.

“Astegun gorria izan”              Asteguna izan.

“Lotsa gorria pasatu”               Lotsa handia pasatu.

“Larrugorritan egon”                Biluzik egon.

“Inoren lepotik barre egin”   Inoren kontura barre egin
”Zerbait bere onera etorri”      lehengora itzuli

“Piper egin”     Sasieskola egin

“Pipertu”  Haserretu
”Piperrik ez”     Batere ez

“Piper gorria baino gorriago”   Lotsa izan

“Sardina bat jan, sardina bat lan”    Indarra izateko ongi elikatu

  beharra dago

“Txerri gosetiak ezkurra amets”   Zerbaiten gabezia duenak

  huraxe nahi du

“ Ogi gogorrari hagin zorrotza”          Lan zailei gogor heldu behar zaie.

JAN aditzaren esanahia bera dutenak: higatu, sinetsi, xahutu, desagerrarazi, elikatu.

        Hitz elkartuak:

Jatetxe: janaria eta edaria zerbitzatzen diren etxea.

 Jan-neurria:dieta

 Jangela: jantokia.

 Jangura:jateko gogoa, gosea:

 Janaldi:jaten igarotzen den denbora.

 Jatordu:jateko ordua.

 Jangai:jatekoa.