NATUR ZIENTZIAK

IRAITZ APARATUA.

1-GERNU SISTEMA: gure zelulek sortutako hondakin ez gaseosoak egozten ditu.

Organoak:

-Giltzurrunak:   bi organo dira, odola iragazten dute  hauen eginkizuna
                            organizmoarentzako diren hondakin toxikoak  erauztea da,
                              substantzia horiek gordetzen dituzte urez nahaztuta gernua sortuz.

-Ureterrak: bi hodi dira, gernua giltzurrunetatik hartu eta maskuriara 
                      eramaten dutena.


-Gernu maskuria: zaku formako organo gihartsua, gernua gordetzen du,
                                 ureterretatik kanporatu arte.


-Uretra:hodi bat da, gernu maskurian gordetako gernua kanporatu egiten da.


2-IZERDI GURUINAK: bi funtzio ditu:
                                                            -substantzia toxikoak kanporatu.
                                                            -gorputzeko tenperatura kontrolatu.

*Izerdi guruinen  bidez substantzia toxikoak ebazten dira, izerdia sortuz. 
                               Izerdia gure azaleko poroetatik egozten da eta gure gorputzeko 
                               tenperatura kontrolatzen dute. 




















































DIGESTIO APARATUA.

DIGESTIOA: hartzen ditugun elikagaiak deskonposatu eta gure organismoak behar dituen mantenugaiak bihurtzeko aldeketen multzoa da.

*Ahoan: elikagaiak mastekatu hotz-haginen bidez, mihiak listu guruinek  sottzen duten listuarekin nahaztuz elikadura boloa sortzen dute.

*Faringetik eta hestegorritik behera, boloa urdaileraino doa.

*Urdailean boloa urin gastrikoekin nahasten da, eta urdailak egiten duen mugimenduarekin, kimoa sortzen da.

*Heste meharrean, pankreako urinekin,behazunarekin eta heste urinekin nahasten da kiloa sortuz. hemen mantenugaiak xurgatzen dira odolera iristen dira eta gero gorputz guztira.

*Heste lodia: aprobetzagarriak ez diren substantziak bildu eta gorozki bihurtzen dira eta uzkitik kanporatzen dira.

GURUINA: hainbat substantzia jariatzen dituzten organoak dira.

LISTU guruinak: jariatzen du listua (ahoan).
URDAIL guruinak: jarietzen du urin gastrikoak (urdailean)
HESTE guruinak: heste urinak (hestean)
PANKREA: pankreako urinak (hestean)
GIBELA: nehasun urina (hestea)


ARNAS APARATUA

ARNASKETA: oxigenoa lortzeko gure gorputzean airea satzea eta sortzen dugun karbono dioxidoa botatzea da.

ARNASA APARATUAREN OSAGAIAK:

-ARNASBIDEAK:
      *Sudur hodiak: airea gure gorputzean sartezeko eta ateratzeko hodiak.
      *Faringea:airea eramaten du sudur hodietatik birikietara.
      *Laringea: faringea eta trakea lotzen dituen hodia da.
      *Trakea: bronkio izeneko bi hoditan banatutako hodia da.
      *Bronkioak:birikietara iristen diren bi hodi dira.
      *Bronkioloak: bronkioak adar txikietan banantzen dira.
      * Albeoloak: gas trukaketa egiten da, hartzen dugun oxigenoa odolera doa, eta odolak daraman             karbono dioxidoa kanporatu egiten da.
-BIRIKAK: arrosa koloreko bi organo dira.

ZIRKULAZIOA



ZIRKULAZIO APARATUAREN OSAGAIAK:

BIHOTZA:  toraxaren ezker aldean dago.Organo gihartsu eta harroa da, ukabil baten tamainakoa.
                      Bi aurikula eta bi bentrikulu ditu, eta bi balbula:trikuspidea eta mitrala.
                     Bi mugimendu ditu:
                     *Sistole: bihotza uzkurtu egiten da eta odola arterietara bultzatzen du.
                     *Diastole: bihotza erlaxatu egiten da eta benetatik datorren odolez betetzen da.

ODOL BASOAK:  lodiera askotariko hodiak dira, odola zirkulatzen duen zirkuitu itxi bat da.
                      Bereizten dira:
                      *Arteriak: odola bihotzetik gorputzeko organo guztietara daramate.
                      *Zainak (benak) : odola gorputzeko atal guztietatik bihotzera daramate.
                      *Kapilarrak:oso meheak dira eta arteriak eta zainak lotzen dituzte.

ODOLA: odol basoetan zirkulatzen duen likidoa da, oxigenoa garraiatzen du eta hondakinak biltzen                    ditu.
                Bi osagai ditu:
                *Plasma: likido horixka da, eta hemen zelula guztiak daude.
                *Odol zelulak: globulu gorriak, globulu zuriak eta plaketak.

ODOL ZIRKULAZIOA

ZIRKULAZIO HANDIA:

Oxigenatutako odola ezkerreko bentrikulutik ateratzen da arterietara  zelula guztietara elikagaiak eta oxigenoa eramateko. Zeluletako errekuntza hondakinak eta karbono dioxidoa dituen odola, zainetatik itzultzen da bihotzera, eskumako aurikulatik  barrena.

BIRIKIETAKO ZIRKULAZIOA:

Odola bihotzaren eskumako bentrikulutik atera, birikietara joan, oxigenatu eta ezkerreko aurikulatik barrena itzultzen da bihotzera.

                                             

                                            

Europa Penintsulak, Uharteak Mendiak...

-Herrialdeen izena eta hiriburuak.

   1-ALBANIA –TIRANA

     2-ALEMANIA-–BERLIN

                                              3-ANDORRA –ANDORRA LA VELLA

    4-ARMENIA –EREVAN
5-AUSTRIA –VIENA

       6-AZERBAIJAN –BAKU

       7-BELGIKA –BRUSELA

                         8-BIELORRUSIA –MINSK

                                                          9-BOSNIA-HERTZEGOVINA -SARAJEVO

    10-BULGARIA –SOFIA

                            11-DANIMARKA –KOPENHAGE

                           12-ERRESUMA BATUA -LONDRES

                  13-ERRUMANIA –BUKAREST

   14-ERRUSIA –MOSKU

                                           15-ESLOVAKIA –BRATISLAVA

                       16-ESLOVENIA –LJUBLJANA

       17-ESPAINIA –MADRIL

      18-ESTONIA –TALLINN

                  19-FINLANDIA –HELSINKI

    20-FRANTZIA –PARIS
      21-GEORGIA –TBILISI
   22-GREZIA –ATENAS
                                       23-HERBEHEREAK -AMSTERDAM
                24-HUNGARIA –BUDAPEST

    25-IRLANDA –DUBLIN

         26-ISLANDIA -REYKJAVIK

 27-ITALIA -ERROMA

     28-KROAZIA –ZAGREB
29-LETONIA –RIGA

             30-LIECHTENSTEIN -VADUZ

   31-LITUANIA –VILNA

                    32-LUXENBURGO –LUXENBURGO

  33-MALTA –VALLETA

         34-MAZEDONIA –SKOPJE

          35-MOLDAVIA –CHISINAU

     36-MONAKO -MONAKO

                  37-MONTENEGRO-PODGORICA1

  38-NORVEGIA -OSLO

       39-POLONIA -VARSOVIA

     40-PORTUGAL -LISBOA

                 41-SAN MARINO -SAN MARINO

      42-SERBIA -BELGRADO

         43-SUEDIA -STOCKHOLM
44-SUITZA -BERNA

                    45-TURKIA –ANKARA(ISTANBUL)

                       46-TXEKIAR ERREPUBLIKA -PRAGA

47-UKRAINA -KIEV

                       48-VATIKANO HIRIA –VATIKANO H

49-ZIPRE -NIKOSIA

EUROPA FISIKOA:


 ORDOKIAK: -Europako ordokia eta Errusiako ordokia.

 MENDIKATEAK: -Pirinioak, Alpeak, Balkanak, Karpatoeak, kaukaso mendikateak.

 MENDIAK. -Ural eta Eskandinaviakoak.

 PENINTSULAK: -Eskandinaviar, Iberiar ,Italiar eta Balkanetako penintsula.

LURMUTURRAK: Fisterra eta Matapan.

 GOLKOAK: -Botniakoa, Leongoa, Genoakoa, Bizkaikoa eta Finlandiakoa.

ITSASOAK: -Norvegiakoa, Mediterraneokoa, Beltza, Ipar, Baltiko eta Kaspiar itsasoa .

  UHARTEAK: -Islandia, Britaniar u.,Korsika, Sardinia, Sizilia, Kreta.

ARTXIPIELAGOAK: -Malta, Kanaria eta Balear uharteak.

 IBAIAK:

     -Ipar-mendebaleko isurialdea: -Petxora, Dvinia, Vistula, Rhin, Elba, Duero, eta Tajo.

     -Ekialdeko isurialdea. -Danubio, Dniester, Dnieper, Don, Po , Rodano eta Volga

Europa Penintsulak, Uharteak Mendiak...

Izaki Bizidunak Blog by arrizabalagai8615

EKOSISTEMAK.docx by irenearrizabalaga

<p  style=" margin: 12px auto 6px auto; font-family: Helvetica,Arial,Sans-serif; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 14px; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; -x-system-font: none; display: block;">   <a title="View EKOSISTEMAK on Scribd" href="https://www.scribd.com/document/372417715/EKOSISTEMAK#from_embed"  style="text-decoration: underline;" >EKOSISTEMAK</a> by <a title="View Odiseaa1's profile on Scribd" href="https://www.scribd.com/user/183827438/Odiseaa1#from_embed"  style="text-decoration: underline;" >Odiseaa1</a> on Scribd</p><iframe class="scribd_iframe_embed" title="EKOSISTEMAK" src="https://www.scribd.com/embeds/372417715/content?start_page=1&view_mode=scroll&access_key=key-XNfQ848gVuoBOzKDGLXQ&show_recommendations=true" data-auto-height="false" data-aspect-ratio="0.7080062794348508" scrolling="no" id="doc_90932" width="100%" height="600" frameborder="0"></iframe>